Công thức 4-4-2: Chia vốn thông minh cho người mới
"Bạn có 5 triệu, muốn bắt đầu kinh doanh online?" "Tôi có 10 triệu, đủ để mở shop không anh/chị?" "Em tích góp được 15 triệu, bắt đầu từ đâu ạ?"
Nếu bạn cũng đang có những câu hỏi tương tự, thì có lẽ bạn đang mắc kẹt trong chiếc "bẫy vốn nhỏ" - nơi mà vốn ít ỏi khiến ta luôn cảm thấy bất an và lo sợ thất bại.
Nhưng bạn biết không? Việc có vốn nhỏ không phải là vấn đề. Vấn đề nằm ở chỗ chúng ta không biết cách quản lý số vốn ít ỏi đó một cách thông minh.
Với 14 năm kinh nghiệm bán hàng qua nhiều mô hình và 5 năm gây dựng Elizabeth's Garden từ 8 triệu ban đầu, mình hiểu rõ nỗi lo mất vốn của người mới. Hôm nay, mình sẽ chia sẻ với bạn Công thức 4-4-2 - một framework đơn giản mà hiệu quả để bảo vệ vốn và giúp bạn khởi nghiệp an toàn hơn.
Góc nhìn mới về vốn khởi nghiệp
Trước khi đi vào chi tiết công thức, mình muốn chia sẻ một góc nhìn mới: Vốn nhỏ trong định nghĩa của mình là dưới 50 triệu.
Nhưng điều đặc biệt là gì? Nếu bạn muốn bắt đầu với 20 triệu, thì thực tế bạn cần chuẩn bị 50 triệu. Nếu bạn muốn bắt đầu với 10 triệu, thì bạn cần chuẩn bị 25 triệu.
Nghe có vẻ kỳ lạ? Không hề. Đây chính là cách tư duy "4-4-2" để giảm thiểu rủi ro.
Như mình từng chia sẻ trong workshop Zero Risk: "Khi bạn nói bạn có 5 triệu kinh doanh, hãy saving thêm 7-8 triệu nữa. Tức là khi nào có 12 triệu rưỡi thì hẳn lấy ra làm."
Tại sao lại cần số tiền lớn hơn thế? Bởi vì thất bại là một phần của hành trình kinh doanh, và bạn cần chuẩn bị cho không chỉ một, mà là nhiều lần thử nghiệm.
Công thức 4-4-2: Hệ thống bảo vệ vốn 3 lớp
Công thức 4-4-2 có một sự tương đồng thú vị với chiến thuật bóng đá nổi tiếng. Trong bóng đá, 4-4-2 là một đội hình cân bằng giữa tấn công và phòng ngự. Trong kinh doanh, 4-4-2 cũng vậy - một sự cân bằng giữa đầu tư, dự phòng và linh hoạt.
40% - Test thị trường
Đây là phần vốn bạn sẽ sử dụng cho lần thử nghiệm đầu tiên. Nếu có 5 triệu, bạn sẽ dùng 2 triệu để:
Nhập hàng đợt đầu: 1-1.5 triệu
Nội dung và hình ảnh: 200-300k
Marketing test: 100-200k
Bao bì gói hàng: 200-300k
40% - Dự phòng
Đây là "bức tường thép" bảo vệ bạn khi lần thử nghiệm đầu tiên thất bại.
Với 5 triệu, bạn sẽ giữ 2 triệu để sẵn sàng cho thử nghiệm lần hai, trong trường hợp lần đầu không thành công.
Theo kinh nghiệm thực tế, khi mình bắt đầu Elizabeth's Garden với 8 triệu, tôi thực sự đã có 20 triệu trong tay. Mình rút ra 8 triệu để test thị trường, và sẵn sàng tâm lý rằng nếu thất bại, mình vẫn còn nguồn lực để thử lại.
Như mình từng chia sẻ trong workshop: "Giả sử mình mất luôn 8 triệu đầu tiên mình làm kinh doanh luôn thì thực tế số tiền mình mất là 8 triệu trên 20 triệu. Cái cảm nhận của mình về mất mát về tiền nó không đau như khi mình có 8 triệu và mình mất hết 8 triệu, là mất 100%."
20% - Dự phòng khẩn cấp
Đây là phần vốn linh hoạt, giống như các tiền vệ kết nối toàn đội, phần này giúp bạn xử lý các tình huống bất ngờ:
Xử lý đơn hàng bị lỗi
Chi phí đền bù cho khách
Cơ hội đặc biệt không lường trước
Với 5 triệu, bạn sẽ giữ 1 triệu cho những tình huống này.
"Khi các bạn có sẵn 2 triệu rưỡi (cho mức vốn 12,5 triệu), các bạn sẽ thấy cái chuyện đền tiền hàng hoặc xử lý đơn hàng, các bạn mạnh tay lắm, phóng tay, tỉnh táo lắm, không kỳ kèo với khách kiểu 20.000-30.000đ tiền ship hay kiểu một đơn bị hư 200.000đ."
Ý nghĩa khác của con số 20% này là: sau khi bán lần 1 40% - thất bại – làm lại lần 2 40% - thất bại tiếp => lần cuối, quy mô nhỏ hơn chỉ còn 20% (tức ½ vốn ban đầu) mà vẫn thất bại thì nên nghiêm túc xem lại mình có hợp với kinh doanh không.
Ứng dụng công thức 4-4-2 với các mức vốn khác nhau
Đây là gợi ý cá nhân của mình, bạn có thể tham khảo, không nhất thiết phải làm y chang 100%.
Với 5 triệu đồng:
5 triệu (40%) - Đây sẽ là số tiền bạn lấy ra để kinh doanh lần 1.
5 triệu (40%) - Số tiền bạn phải chuẩn bị, làm dự phòng 1.
2.5 triệu (20%) - Số tiền bạn phải chuẩn bị, làm dự phòng 2.
Tức là, khi bạn muốn cầm 5 triệu để đi kinh doanh, đảm bảo bạn đang có sẵn 12.5 triệu và chia nó thành 3 khoản như mình liệt kê. Bạn phải chuẩn bị cho mình một cái đệm đỡ tài chính cho tình huống làm thử lần đầu không được, mình không nản vì vẫn còn 2 khoản dự phòng để thử lại. Mình không ủng hộ việc có bao nhiêu đem ra bấy nhiêu để kinh doanh, đặc biệt là người mới, người chưa có kinh nghiệm bán hàng nhiều.
Logic của việc thử lại 3 lần
"Tại sao phải làm thử lại tới ba lần? Làm thử ba lần để mình thấy là mình mà không làm được ba lần tức là mình thử lần một, mình thử lần hai, mình thử lần ba mình không được luôn tức là mình không hợp. Có thể mình không hợp cái sản phẩm này, mình không hợp với mô hình kinh doanh này hoặc cái hướng đi của mình đang sai."
Đây chính là tư duy sâu sắc đằng sau công thức 4-4-2. Không ai thành công ngay lần đầu. Kinh doanh là một hành trình thử - sai - học - điều chỉnh.
Tầm nhìn 3 lần thử nghiệm giúp bạn:
Lần thử đầu tiên: Bạn học hỏi về sản phẩm và thị trường
Lần thử thứ hai: Bạn điều chỉnh chiến lược dựa trên bài học từ lần đầu
Lần thử thứ ba: Bạn tinh chỉnh mô hình, hoặc kết luận rằng cần thay đổi hướng đi
Quy trình vận hành mẫu với công thức 4-4-2
Với 5 triệu ban đầu (từ tổng 12,5 triệu bạn chuẩn bị), quy trình có thể diễn ra như sau:
Tuần 1-2: Kiểm tra thị trường
Đăng bài viết về sản phẩm dự định bán
Theo dõi phản ứng của người xem
Chỉ cần có người hỏi thông tin chi tiết đã là dấu hiệu tốt
Tuần 3-6: Bán đơn đầu tiên
Mục tiêu: Bán được 1-3 đơn hàng
Tập trung nghiên cứu kỹ người mua đầu tiên
Tìm hiểu lý do họ chọn mua từ bạn
Tuần 7-8: Giao hàng và tái đầu tư
Giao hàng cẩn thận, chú trọng trải nghiệm khách hàng
Xin feedback và phân tích dữ liệu
Quyết định tái đầu tư theo hướng nào
Bài học từ Elizabeth's Garden
Khi bắt đầu với 8 triệu đồng, mình đã áp dụng một biến thể của công thức 4-4-2 này:
7 triệu để nhập thử khoảng 12 loại trà, mỗi loại 1 hộp
Khoảng 1 triệu đồng cho bao bì, đồ chụp hình
Sau 3 tháng, mình nhận ra dòng sản phẩm đó không phù hợp lắm với tệp khách nên đã tách lẻ làm set mix nhiều vị, mục đích là để đẩy hàng đi, thu về tiền càng nhanh càng tốt để thử sang loại trà khác. Thực tế lúc đó, mình có sẵn gần 20 triệu nhưng mình chỉ dùng 8 triệu để thử, làm sai vẫn còn tiền thử tiếp.
Nguyên tắc không tồn kho
Một trong những yếu tố quan trọng để áp dụng công thức 4-4-2 thành công là tuân thủ nguyên tắc "không tồn kho". Đặc biệt với vốn nhỏ, việc bị "đóng băng" vốn trong hàng tồn kho là "cái chết" cho doanh nghiệp mới.
Trong workshop về Micro Online Business đã tổ chức, mình nhấn mạnh: "Khi các bạn tồn kho đối với hàng thời trang là chết. Cái bẫy tồn kho của ngành thời trang không cứu được, không có cách nào cứu."
Ba nguyên tắc để tránh bẫy tồn kho:
Đặt hàng trước chủ yếu: Tập trung vào việc nhận đơn trước, nhập hàng sau
Nhập số lượng nhỏ và thường xuyên: Ưu tiên vòng quay vốn nhanh hơn giá nhập rẻ
Vòng quay vốn nhanh: "Tiền chính là máu của doanh nghiệp. Tiền dừng là doanh nghiệp chết."
Template quản lý vốn theo công thức 4-4-2
Bạn có thể áp dụng tiếp tục công thức 4-4-2 cho số vốn đầu tư ban đầu, sau đó là với số vốn từ lần 1 đem ra kinh doanh (40%). Dưới đây là template đơn giản mà bạn có thể áp dụng ngay cho dự định kinh doanh của mình:
Bước 1: Xác định tổng vốn khởi điểm và vốn thực tế
Viết ra con số chính xác bạn có thể và sẵn sàng đầu tư ban đầu (VD: 5 triệu)
Tính tổng vốn cần chuẩn bị theo công thức 4-4-2 (VD: 12,5 triệu)
Lên kế hoạch saving để đạt được tổng vốn đó
Bước 2: Phân bổ theo công thức 4-4-2 dành cho số tiền đã trích
40% cho sản phẩm (liệt kê 3-4 sản phẩm cụ thể)
40% cho dự phòng thử tiếp sản phẩm (bỏ tài khoản ngân hàng riêng nếu có thể)
20% cho marketing, vận hành, bao bì (liệt kê các kênh marketing cụ thể)
Bước 3: Thiết lập các mốc đánh giá
Sau 1 tháng: Đánh giá sản phẩm nào bán chạy
Sau 2 tháng: Điều chỉnh tỷ lệ sản phẩm, tối ưu marketing
Sau 3 tháng: Quyết định tái đầu tư hoặc mở rộng
Bước 4: Thiết lập hệ thống ghi chép Tạo một bảng tính Excel hoặc Google Sheets đơn giản với các cột:
Ngày
Khoản thu/chi
Số tiền
Danh mục (Sản phẩm/Dự phòng/Marketing)
Ghi chú
Như mình đã chia sẻ: "Đầu tháng ta luôn kiểm hàng - ngày 1, ngày 2 tùy mọi người chọn, nhưng mọi người không được bỏ. Mình sẽ luôn kiểm kho để mình biết chính xác tiền của mình trong hàng đang là bao nhiêu và tiền mặt của mình đang là bao nhiêu."
Kết luận: Sinh tồn trước, phát triển sau
Công thức 4-4-2 không chỉ là cách phân bổ vốn - đó là một tư duy, một chiến lược giúp bạn sinh tồn trong giai đoạn đầu khởi nghiệp.
Nó giúp bạn:
Giảm áp lực tâm lý khi thất bại lần đầu, vì bạn đã chuẩn bị cho điều đó
Cung cấp cơ hội thử nghiệm và điều chỉnh nhiều lần
Tách biệt vốn kinh doanh và chi tiêu cá nhân
Mình thường nói: "Kinh doanh là câu chuyện của số liệu. Vì sao tôi bán sản phẩm này, vì sao tôi lựa chọn mô hình này, vì sao tôi chọn target khách hàng này mà tôi không chọn target khách hàng khác - là những câu hỏi cần được trả lời bằng số liệu."
Công thức 4-4-2 cung cấp cho bạn nền tảng để thu thập và phân tích những con số đó một cách an toàn, cho phép bạn thực hiện nguyên tắc quan trọng nhất: "Sinh tồn trước, phát triển sau."
Bạn đang có dự định kinh doanh online với vốn nhỏ? Hãy chia sẻ trong comments về cách bạn dự định phân bổ số vốn của mình! Nếu bạn đã áp dụng công thức 4-4-2 hoặc một phương pháp tương tự, kết quả như thế nào?
Đừng quên SAVE lại bài viết này để tham khảo khi cần nhé!